Chỉ mới gần đây thôi, nếu bạn muốn thay đổi điều gì đó trên thế giới, sự lựa chọn duy nhất là làm thuê cho một công ty. Đơn giản vì bạn không thể huy động vốn, chế tạo sản phẩm hay quản lý hành vì của đám đông nếu không được các tập đoàn chống lưng. Nhưng trong nửa thế kỉ vừa qua, mọi sự đã thay đổi, theo lời bà Nilofer Merchant, tác giả cuốn 11 Rules for Creating Value in the Social Era (tạm dịch, 11 quy tắc để tạo giá trị trong Kỷ nguyên xã hội), được Fast Company công nhận là một trọng những đầu sách kinh doanh hay nhất 2012. “Giờ đây, thông qua các công cụ chúng ta đã có trong tay, mỗi cá nhân đều có thể sang tạo ra giá trị”, bà nói.
Bắt đầu từ Kickstarter và mô hình crowdfunding của họ; ta có thể kể tới các sự kiện “được tổ chức độc lập và có kiểm soát” của TEDx, bà Merchant tin rằng đây là những phương pháp sẽ thay đổi cách chúng ta biết về kinh doanh. Cái quan niệm cổ hủ chú trong quy mô càng to càng tốt, đè đầu cưỡi cổ kẻ khác, và con người người phải lệ thuộc vào các công ty – không còn hiệu quả nữa. Thay vào đó, bà cho rằng thế kỉ 21 là về hợp tác với những người khác. Có người cho rằng các cá nhân nên hợp sức và tạo ra giá trị, quy mô. Mỗi cá nhân chúng ta phải nhận thức được giá trị mà mình mang lại: Tôi không phải một mắt xích trong cỗ máy; tôi có sự sáng tạo và tầm nhìn của riêng mình. Đó là một cách nghĩ khác về vấn đề ‘cái gì đang lên?’ hay ‘đâu là giá trị’?”
Sự xuống dốc của các tổ chức lớn và quan liêu (cũng như sự thăng hoa của những lựa chọn sáng giá hơn) đồng nghĩa với việc các nhà sáng chế không phải làm cho 3M hay IBM nữa; họ có thể tự tạo sản phẩm của mình với Quirky. Điều tương tự cũng được áp dụng với gần một triệu thợ thủ công trên Etsy, hay các nhà làm phim độc lập, những người có thể bỏ qua bước hợp tác với các studio nhờ Kickstarter, mà vẫn giữ được khả năng sáng tạo của mình. Nhưng dù bạn có là chuyên gia sáng tạo hay không, thì sự linh hoạt ấy đã bắt đầu len lỏi vào toàn bộ lực lượng lao động. “Gần 50% người lao động trên nước Mỹ không làm việc truyền thống. Họ đang tìm cách để có lối sống đa dạng với nhiều thời gian linh hoạt để ở bên gia đình hơn, và được làm công việc mong muốn.”
“Dưới góc độ cá nhân, đây là thời điểm vô cùng thú vị để sống,” bà nói. “Nếu bạn và tôi không phải làm việc cho một tổ chức để tạo ra giá trị nữa, chúng ta có thể tự nhìn vào bản nhân và nói ‘mình cống hiến được gì nhỉ?’” Và như thế chúng ta có cơ hội để đi theo ý kiếm của riêng mình mà không phải xin phép bất kì ai. Tôi cho rằng con người có khả năng sáng tạo vô cùng tuyệt vời, nhưng hầu như chúng ta không cho phép bản thân vì lí do kinh tế. Với mỗi cá nhân, cơ hội là vô cùng.”
Một vài công ty mới và có ý tưởng sáng tạo (bao gồm những công ty ở trên) đã vung lưới để thu lấy cơ hội này. Bà Merchant nhắc đến Đại học Singularity, nơi không áp dụng hình thức giáo dục bó buộc truyền thống, mà thay vào đó thuê các chuyên gia và hướng dẫn viên bên ngoài kết hợp với một giáo trình hoàn toàn mới để đạt được tính linh hoạt cao nhất. Theo bà Merchant, “Khi mỗi học kì kết thúc, ban quản trị ngôi trường này không buộc phải thuê tiếp các giáo viên hiện có. Họ tự hỏi ‘hiện giờ chúng ta cần gì?’. Và rồi họ tìm kiếm những chuyên gia mới. Hệt như một sinh vật, luôn luôn thay đổi để thích nghi.” Theo bà, sự tiến hóa này hoàn toàn hợp lý. Trước kia, “một khi đã thiết lập được lợi ích bền vững, mục tiêu của bạn là bảo vệ nó, và bạn sẽ làm vậy trong 30 năm. Nhưng giờ đây, quãng thời gian đó chỉ còn 5 năm, nên bạn phải khắc ghi tính năng thay đổi vào trong cấu trúc của công ty.”
Những công ty lớn mạnh cũng gặp phải thử thách riêng, khi giờ đây họ gặp phải câu hỏi, “Làm thế nào để tận dụng những tài năng và năng lực sáng tạo này? Dùng họ như thế nào để tạo ra giá trị thay vì những cách truyền thống?” Bà ca ngợi IBM như “một con dã thú khổng lồ đang thích nghi” với thời đại xã hội với việc cho ra đời những dự án Smarter Planet.
“Đơn giản là họ đang tìm những người đồng-sáng-lập chứ không phải nhân viên. Thời đại này phức tạp tới mức bạn không thể biết rõ về mọi thứ quanh một vấn đề như thế kỷ 20 mà thay vào đó, hãy tò mò.
Sự biến đổi của các lĩnh vực kinh doanh trong kỷ nguyên xã hội
Một số người đã đặt câu hỏi về khả năng kiếm tiền trong thời đại Xã hội. Hẳn rồi, sẽ có người tự xuất bản một tựa sách hao hao 50 Shades of Grey kế tiếp. Nhưng còn làn sóng thay đổi trong kinh tế khiến phương thức chúng ta kinh doanh gần như lột xác hoàn toàn thì sao? Bà Merchant vẫn giữ quan điểm tích cực, nhưng cho rằng sẽ cần sự sáng tạo. “Khả năng là sẽ xuất hiện những thước đo và thay đổi mới,” bà nói, “nhưng hiện đã có những loại hình kinh doanh mới được tạo ra. Kickstarter đã cho phép người dùng huy động vốn; còn Quirky lại giúp các nhà sáng chế kiếm tiền trên quy mô lớn hơn trước nhiều. Nhưng phải còn lâu nữa mọi chuyện mới rõ ràng, vì chúng ta chỉ ở giai đoạn bắt đầu của một cuộc chơi lớn mà thôi.”
Còn doanh nghiệp của bạn đang thích nghi – và vốn hóa – trong bước thăng hoa của Thời đại Xã hội ra sao?
Nguồn: http://westart.vn/2012/12/tai-sao-nhung-mo-hinh-nhu-kickstarter-va-tedx-se-ngay-cang-pho-bien-trong-kinh-doanh/
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét